Historia kleju jest naprawdę bardzo ciekawa. Dziś klej to jedna z podstawowych substancji używana do łączenia ze sobą wielu różnych powierzchni. Istnieje klej do papieru i tektury, klej do włókien szklanych, klej do plastiku, do porcelany, a nawet klej do metalu. Większość klejów zawiera substancje chemiczne. Ich używanie powinno być ostrożne.
Ok co do historii kleju, bo o tym jest ten artykuł, to pierwsze dowody na użycie kleju wskazują na rok 200 000 p.n.e. Był zrobiony z kory brzozy i smoły, a służył do przyklejania różnych elementów do włóczni.
Nasi neandertalscy przodkowie, którzy zamieszkiwali tereny obecnej Francji, mieszali klej z farbą, a następnie tworzyli z nich malowidła. Robili to, gdyż zależało im, na tym, aby ich malowidła przetrwały długie lata, co jak wiemy, się udało.
Historia kleju. Materiały klejące
Niegdyś kleje były bardziej ECO niż obecnie, gdyż wytwarzano je z substancji pochodzenia roślinnego. Czerwona ochra i guma roślinna oto, z czego stworzono klej, który został znaleziony w Afryce Południowej. Szacuje się, że został stworzony około 70 000 lat p.n.e.
Potem ludzie próbowali wprowadzać innowacje w tworzone przez siebie kleje i używali do ich wyprodukowania, zęby, pęcherze ryb, a nawet kopyta.
Mnisi tworzyli klej z białek, który służył im do oklejania okładek ksiąg złotymi płatkami.
Eksperymenty z klejami doprowadziły ówczesnych innowatorów do tego, że stworzyli oni kleje znane pod nazwami isinglass i ichtocol. Do ich stworzenia wykorzystywano pęcherze powietrzne różnych ryb. Taki klej miał białą barwę i nie miał smaku.
Historia kleju. Klej z części zwierzęcych
Do produkowania kleju wykorzystywano nie tylko rybie pęcherze, ale także kości, skórę, ścięgna. Gotowano je w wodzie i w ten sposób oddzielano kalogen i białka. Kalogen miał lepką konsystencję i nawet nieźle sobie radził z łączeniem różnych przedmiotów. Podczas całego procesu pozbywano się wapnia i pozostawiano tylko białko kalogenowe, które zamieniano w galaretowatą substancję. W dalszej kolejności mielono ją na proszek i wrzucano do gorącej wody lub innego płynu, by uzyskać pożądaną konsystencję. Barwa takiego kleju była brązowa, był twardy i kruchy i podatny na działanie wody. Jego popularność rosła, na rynku nie miał konkurencji aż do I wojny światowej.
Historia kleju. Nowy rodzaj kleju
Po klejach opartych o substancje zwierzęce przyszła era klejów, które produkowano z mleka, kazeiny i klejów nitrocelulozowych.
Historia kleju. Do czego używano klejów?
6000 lat temu kleje pochodzenia zwierzęcego były używane do naprawy, klejenia ceramiki. Używano ich także do przyklejania różnych elementów, np. gałek ocznych do posągów. Egipcjanie kleili przy użyciu klejów zwierzęcych meble, kości słoniowe i papirus. Rdzenni Amerykanie i mongołowie kleili kajaki i łuki.
Ciekawym wątkiem w historii kleju jest historia armii Czyngis-Chana, której żołnierze używali łuków z drzewa cytrynowego, a do ich budowy wykorzystywali bardzo mocny klej. Niestety formuła tego kleju nie jest bliżej znana.
Historia kleju. Klej w branży meblarskiej i muzycznej
Klej w branży meblarskiej jest wykorzystywany na bardzo szeroką skalę. Każdy z wielkich stolarzy, takich jak Hepplewhite, Chippendale, Duncan Phyfe, czy też bracia Adams i Sheraton używali kleju podczas produkcji swoich mebli. Znany na całym globie producent skrzypiec o nazwisku Stradivarius miał tajny proces klejenia swoich produktów. Uważano, że sam proces klejenia mocno wpływał na jakość dźwięku, jaki wychodził z jego skrzypiec. Niestety dziś nikt nie wie, jak jego skrzypce były klejone.
Historia kleju. Klej ze skóry
Już 2000 p.n.e. Egipcjanie używali kleju ze skóry do produkcji mebli. Proces tworzenia kleju skórnego jest taki sam, jak podczas produkcji z innych tkanek zwierzęcych, ale wykorzystuje się w nim tylko skórę. Dziś wykorzystuje się go do naprawy antyków, renowacji i produkcji różnych instrumentów. Klej skórzany był używany przez Egipcjan jako klej do mebli już w 2000 roku p.n.e. Skórny klej jest wytwarzany przy użyciu tego samego procesu, co wszystkie kleje zwierzęce, ale wykorzystuje tylko skórę. Klej zwierzęcy dość łatwo i szybko twardnieje.
Niestety, ale klej ze skóry ma sporo wad. Główną jego wadą jest to, że nie jest wodoodporny. Inne wady to brzydki zapach i proces przygotowania (istnieją także gotowe mieszanki).
Niestety klej skórny ma kilka wad. Nie jest wodoodporny, jego przygotowanie zajmuje trochę czasu (choć teraz jest dostępny również w postaci gotowej płynnej mieszanki) i brzydko pachnie.
Klej w latach 30-tych
Lata 30-te charakteryzuje duży postęp w branży chemicznej, co przełożyło się także na jakość nowych klejów. Pojawiły się kleje oparte na tworzywach sztucznych i żywicach syntetycznych. Podczas II wojny światowej wynaleziono akrylonitryle, epoksydy i neopreny. Były używane tylko przez wojsko, a do ogólnego obiegu trafiły około roku 1950.
Klej dziś
Klej syntetyczny jest używany niemalże wszędzie, począwszy od branży meblarskiej po produkcję samolotów. Dzieli się je na dwie grupy: niereaktywne i reaktywne. Do klejów reaktywnych zaliczamy uretany, epoksydy, cyjanoakrylany (Super Glue). Są kleje, które twardnieją pod wpływem powietrza i ciepła i są też takie, które trzeba połączyć z utwardzaczem. Kleje niereaktywne to także takie, które zawierają rozpuszczalniki. Utwardzenie kleju następuje po ich odparowaniu. Kleje są wykorzystywane nawet przez chirurgów, którzy zamiast zszywać ranę nicią, używają kleju. Niegdyś pęknięta w samochodzie szyba musiała być wymieniona, dziś wystarczy, że wstrzykniesz w miejsce pęknięcia odpowiedni klej. Wynalezienie nowego rodzaju kleju to tylko kwestia czasu, może pewnego dnia będziemy wchodzić na wieżowiec niczym Spiderman 🙂
TH!NK
Jeśli przeczytałeś historię kleju uważnie, to zapewne doszedłeś do wniosku, że rozwój kleju nie ma końca. Dziś kleje są biodegradowalne, wykorzystuje się je w medycynie i metalurgii. Kto wie może i ty pewnego dnia stworzysz całkiem nowy rodzaj kleju 🙂 Daj znać, jak już to nastąpi!
Sprawdź także inne nasze artykuły:
- Klej do metalu
- Klej do włókna szklanego
- Czemu superglue nie schnie?
- Jak usunąć superglue ze szkła?
- Klej do akwarium
